Reguła św. Benedykta

O powiązaniu bojaźni Pańskiej z pokorą czytamy w Księdze Przysłów: Owocem pokory jest bojaźń Pańska, bogactwo, szacunek i życie (Prz 22,4). Pokora jest fundamentem mądrości. Święty Benedykt widzi pokorę od razu powiązaną z rozeznaniem i respektowaniem najważniejszej prawdy życia: „że Bóg z nieba patrzy nań (tj. na człowieka) zawsze i o każdej porze, a także, iż czyny jego w każdym miejscu rozgrywają się przed oczami Bożymi” (RegBen 7,13). To właśnie w relacji do Boga ostatecznie rozstrzyga się to, co najważniejsze w naszym życiu: życie lub śmierć i to w wymiarze ostatecznym. Nie ma dla nas niczego ważniejszego nad właściwą więź z Bogiem. Świadomość tej prawdy i wyciągnięcie z niej praktycznego wniosku są mądrością. (więcej…)

Pierwszym stopniem pokory jest bojaźń Boża, o której Stary Testament mówi, że jest początkiem i prawdziwą treścią mądrości. Pogłębieniem bojaźni jest pokora i ona jest właściwym początkiem mądrości. Natomiast wydaje się, że w omawianym fragmencie Reguły bojaźń jest przedstawiona w kategoriach lękowych: człowiek powinien zachowywać się właściwie, bo Bóg na niego patrzy i nagrodzi życiem wiecznym lub ukarze śmiercią na wieki za złe postępowanie. Natomiast lęk w istocie jest przeszkodą na drodze spotkania się z Bogiem, zatem takie rozumienie bojaźni Bożej jest niewłaściwe. Gdy podchodzimy lękowo, widzimy „Niego”, kogoś Trzeciego, czyli w istocie kogoś obcego, kto zagraża. Pan Jezus polecił zwracać się do Boga: „Ojcze…”. Jeżeli wymawiamy to, lękając się, to nasza relacja z Bogiem nie jest autentycznie dziecięca, nie jest prawdziwa. (więcej…)

„Wywyższenie” i „uniżenie” można oczywiście zamienić miejscami, ustawiając odwrotnie hierarchię wartości i wówczas można się tak „uniżać”, aby być w tym „największym”. Niezależnie od wstępnego założenia na czym polega wielkość, a na czym małość, u podstaw wywyższania się jest porównywanie się z innymi i z odpowiednią miarą. W prawdziwej pokorze nie ma żadnego porównywania się. (więcej…)

Zasada: Każdy, kto się wywyższa, będzie poniżony, a kto się poniża, będzie wywyższony (Łk 14,11), należy do fundamentalnych praw życia duchowego. Niestety nie zawsze o niej pamiętamy. Z obserwacji widzimy, że często ci, którzy się wynoszą, są w społeczeństwie uznawani i szanowani, a ludzie pokorni, niemający tupetu, nieumiejący walczyć o siebie, są zapomniani, a często nawet upokarzani. (więcej…)

Ważny jest także sposób głoszenia nauki przez opata. Ma ona „zapadać w serca uczniów jako zaczyn Bożej sprawiedliwości”. Zaraz w następnym wierszu św. Benedykt mówi o odpowiedzialności opata za „posłuszeństwo uczniów”. Ta odpowiedzialność wiąże się właśnie ze sposobem nauczania i rodzajem nauki. Powinna ona trafiać do serca jako zaczyn, który je przemienia. (więcej…)

Świadomość „zastępowania” Boga narzuca bardzo konkretne zobowiązania w odniesieniu do nauczania oraz do władzy opata. Jego nauka powinna wyrastać z Pisma Świętego. Wyrażenie „prawo Pańskie” oznacza właśnie Pismo Święte rozumiane jako tekst wskazujący nam zasady życia. Taki aspekt władzy opata powoduje konieczność osobistego wzrastania w mądrości Bożej, konieczność studiowania Pisma Świętego i naukę rozróżniania tego, co w dzisiejszym życiu jest zgodne z Bożym Prawem. (więcej…)

Wielka godność ojca przede wszystkim niesie w sobie ogromną odpowiedzialność wynikającą z władzy i autorytetu. Ale fakt „zastępowania” Boga niesie w sobie jeszcze jedną ważną zasadę odnoszącą się do rodziców: dzieci nie są własnością swoich rodziców, ale są dziećmi Boga. Rodzice są jedynie „zastępcami” Boga. (więcej…)

Opat, czyli ojciec, posiada dla św. Benedykta wielką godność, która wynika z przeżywania klasztoru jako małego Kościoła. W klasztorze wszystko jest tak ułożone, aby odnosiło nas do Boga i pomagało odnaleźć z Nim więź. Stąd św. Benedykt pisze: „Wiara widzi w nim (tj. w opacie) w klasztorze zastępcę Chrystusa”. (więcej…)

Jeżeli napomnienie braterskie nie przyniosło skutku, sprawę należy odnieść do przełożonych i wspólnoty. Oczywiście należy rozpocząć od przełożonego, a dopiero potem doprowadzić do konfrontacji na forum wspólnoty. I podobnie jak nie umiemy indywidualnie napomnieć kogoś, tak też nie umiemy na forum wspólnoty spokojnie przedstawić problemu i jego rzeczowej oceny. (więcej…)

Bywa niestety tak, że nie zdajemy sobie sprawy, że robimy coś niestosownego albo na skutek braku uwag uważamy takie postępowanie za możliwe i tolerowane. Każdy z nas ma tendencję do zwalniania się z rygorów, znajdując na to dostatecznie dużo racji usprawiedliwiających. Napomnienie braterskie w duchu miłości przypomina o właściwej postawie i postępowaniu. Dlatego też takie napomnienie jest wyrazem miłości braterskiej. Jeżeli ktoś od razu odbiera to jako atak na własną osobę, to świadczy to o jego niedojrzałości. Pozostaje wówczas autorytet przełożonych i całej wspólnoty. (więcej…)